Mücadeleyi Hatırlamak: Türkiye’de Kadın ve LGBTİ+ Aktivistlerin Barış Hikâyeleri

 

Kısa bir arka plan

Türkiye’nin çalkantılı siyasi tarihinde 2013 ve 2015 yılları arasındaki dönem, kırk yıla yakın bir süredir devam eden Kürt meselesine bağlı çatışmanın müzakere ile çözülmesine ilişkin önemli bir girişimdi.

2015’te ateşkesin tümüyle sonlanması ile birlikte çatışmaların yeniden başlaması Türkiye’deki barış mücadelesi tarihi için bir başarısızlık olarak okunabilir. Ancak bu süreçte mücadele eden, sonrasında barış mücadelesiyle tanışan ve bugün hâlâ mücadelesini sürdüren yüzlerce kişi bugün Türkiye’deki sivil alanda varlık göstermeyi sürdürüyor.

DEMOS Araştırma Derneği’nin 2021 yılında yayımladığı “Kesişen Yollardan Daralan Alanlara: Türkiye’de Kadın ve LGBTİ+ Örgütlerinin Barış Mücadelesi” başlıklı araştırma raporu; barış sürecine toplumsal cinsiyet perspektifinden bakan, toplumsal cinsiyete dayalı deneyimleri, kadınların ve LGBTİ+’ların resmî süreçlere katılımını inceleyen kıymetli bir çalışma. Bu çalışmadan aldığımız ilhamla hazırladığımız bu internet sitesi, barış süreci bir başlangıç olmak üzere 2013’ten bugüne yolu barış mücadelesi ile kesişmiş kadın ve LGBTİ+ aktivistler ile barış savunucularının hikâyelerini aktarmayı amaçlıyor.

Küresel Adalet, Hakikat ve Uzlaşma İnisiyatifi’nin (GIJTR) desteklediği ve İnsani Hukuk Merkezi (HLC), Uluslararası Vicdan Mekanları Koalisyonu (ICSC), Uluslararası Kamu Hukuku ve Politikası Grubu (PILPG) ve Asya Adalet ve Haklar’ın (AJAR) yer aldığı bir konsorsiyum tarafından yürütülen “Dijital Anlatılar Aracılığıyla Hakikat Anlatıcılığı” projesi kapsamında hayata geçirdiğimiz bu çalışma, Mayıs-Kasım 2023 tarihleri arasında gerçekleştirildi.

Çalışma sürecinde Türkiye’deki barış mücadelesi ve aktivizm tarihinde her biri kendi özgün önemine sahip üç şehir olan Ankara, İstanbul ve Diyarbakır’da toplamda yedi aktivist ve/veya barış savunucusu ile video-görüşme gerçekleştirdik.

Toplumsal Cinsiyet ve Barış Mücadelesi

Raporun da ortaya koyduğu üzere barış sürecinde kadın katılımı ve politikaları kısıtlı, açık kimlikli LGBTİ+’ların katılımı ve barış talepleri ise tümüyle eksikti. Bu internet sitesi aracılığıyla cesaretleriyle ördükleri dayanışma, sokak eylemleri ve siyasal aktivizm ile Türkiye’deki barış mücadelesinin birincil özneleri olan kadınların ve lubunyaların hikâyelerini sizlerle buluşturuyoruz.

Türkiye’nin 2021’de İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi ile başlayan ve gün geçtikçe artan toplumsal cinsiyet karşıtı söylemlerin ve politikaların arttığı; Türkiye’de, bölgede ve uluslararası alanda savaşların günbegün tırmandığı bir dönemde barış mücadelesi yürüten aktivistlerle birlikte mücadeleyi, onların kendi hikâyeleri boyunca hatırlamanın güçlendirici ve umut verici bir yönü olduğuna inanıyoruz.

Geçmişi Hatırlamak, Mücadeleyi Güçlendirmek

Geçmişi bizlere umut veren, direncimizi güçlendiren ve neşe ile coşku hissetmemize yol açan anlarla bir arada hatırlamanın kolektif bilinci canlandırmada ve barış mücadelesini güçlendirmede etkili olacağına inanıyoruz. Kolektif hatırlama ile birlikte iyileştiğimiz bir yolculuğun direncimizi sürdüreceğini düşünüyoruz.

Kolektif Hafıza için Dijital Bir Mekân

Çevrimiçi platformumuzun, kolektif hafızaya alan açan ve kadın ile LGBTİ+ barış aktivistlerinin hikâyelerinin kesiştiği bir dijital mekân olarak işlev görmesini umuyoruz. Feminist bir bakış açısıyla benimsediğimiz dijital hikâye anlatıcılığı yöntemiyle, geleneksel anlatıların çoğunlukla görmezden geldiği ya da marjinalleştirdiği sesleri ve deneyimleri görünür kılmayı hedefliyoruz. Bu bağlamda barış mücadelesinin tarihini, kadınların ve LGBTİ+’ların bireysel hikâyelerindeki özgün katkıları ve deneyimleri üzerinden izlemeye odaklanıyoruz. 

Türkiye’deki kadın ve LGBTİ+ aktivistler ile barış inşacılarının Kürt sorunu bağlamındaki mücadele hikâyelerini video kayıtlar, fotoğraflar ve metinler aracılığıyla bir araya getirdiğimiz bu internet sitesini; katılımcılarımızın hikâyelerini onların sesiyle ve onlarla birlikte hatırladığımız, mücadele özneleriyle aracısız bir şekilde buluşabildiğimiz bir alan olarak tasarladık. Dileriz ki sizler de bu siteyi; mücadele öznelerinin seslerine ve deneyimlerine kulak vererek, onların hikâyelerine tanıklık ederek deneyimlersiniz.